شیر فلکه

شیر فلکه و انواع آن

شیر فلکه وسیله‌ای است که برای کنترل و تنظیم جریان سیالات به کار می‌رود. این وسیله امکان بستن، باز کردن و تغییر مسیر جریان سیال را فراهم می‌کند. شیرهای کنترل جریان سیال در طیف گسترده‌ای از صنایع و کاربردها، از جمله :

• صنایع نفت و گاز
• پتروشیمی
• نیروگاه‌ها
• سیستم‌های آب و فاضلاب
• فرایندهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این تجهیزات در اندازه‌ها و انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب نوع مناسب شیر کنترل جریان سیال، به عواملی مانند:

1. نوع سیال
2. فشار و دبی مورد نظر
3. جنس لوله
4. الزامات ایمنی بستگی دارد.

طراحی و ساخت این شیرها با رعایت استانداردهای بین‌المللی کیفیت و ایمنی صورت می‌گیرد تا عملکرد مطمئن و پایداری را تضمین نماید. استفاده از شیرهای کنترل جریان سیال در سیستم‌های مختلف، سبب افزایش راندمان، کاهش هزینه‌ها و بهبود ایمنی فرآیندهای صنعتی می‌گردد.شیر فلکه نوعی شیر است که برای کنترل و هدایت جریان سیالات درون لوله استفاده می شود به همین دلیل عضو مهمی در سیستم لوله کشی ساختمان هاست. ما در این مقاله به بررسی انواع شیر فلکه، کاربردهای آن و عوامل موثر بر قیمت می پردازیم پس اگر شما هم قصد خرید این محصول را دارید پیشنهاد می کنیم ابتدا این مقاله را تا انتها بخوانید سپس اقدام به خرید کنید.

انواع شیر فلکه

شیرفلکه‌ها بر اساس جنس، نحوه اتصال و عملکرد به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند. از نظر جنس، شیرفلکه‌ها به دسته‌های برنجی، چدنی، فولادی، پلیمری و آلومینیومی تقسیم می‌شوند. هر یک از این جنس‌ها ویژگی‌های مکانیکی و شیمیایی خاص خود را دارند که تعیین‌کننده کاربرد آنها در سیستم‌های مختلف لوله کشی است. برای مثال، شیرفلکه‌های برنجی به دلیل مقاومت خوردگی مناسب در سیستم‌های آب آشامیدنی کاربرد دارند، در حالی که شیرفلکه‌های فولادی در سیستم‌های فشار بالا و دمای زیاد استفاده می‌شوند. همچنین، نوع اتصال شیرفلکه‌ها نیز می‌تواند از لحاظ:

• رزوه‌ای
• فلنجی
• جوشی متفاوت باشد

و انتخاب نوع اتصال به فاکتورهایی مانند

• فشار
• دما
• نوع سیال بستگی دارد.

در نهایت، عملکرد شیرفلکه‌ها نیز می‌تواند در انواع مختلفی مانند شیرفلکه‌های دروازه‌ای، توپی، پروانه‌ای و ساچمه‌ای باشد که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب نوع مناسب شیرفلکه، عاملی حیاتی در اطمینان از عملکرد ایمن و کارآمد سیستم لوله کشی است. در قسمت های مختلف یک سیستم لوله کشی از انواع شیر فلکه استفاده می شود در ادامه تعدادی از این شیر فلکه ها را معرفی می کنیم.

شیر فلکه کشویی

رایج ترین و پرکاربرد ترین نوع شیر فلکه در لوله کشی، شیر فلکه کشویی است. داخل آن یک دیسک وجود دارد که به بالا و پایین حرکت می کند. بالا رفتن دیسک مسیر لوله را باز می کند و با پایین آمدن آن مسیر مجرا مسدود می شود.

شیر فلکه یکطرفه

در سیستم هایی که لوله ها در زوایای مختلف استفاده می شوند مانند سربالایی ها یا سرپایینی ها، برای جلوگیری کردن از برگشت سیالات به قسمت های عقبی از این نوع شیر فلکه استفاده می شود و جریان عبور سیال را به صورت یکطرفه امکان پذیر می کند.

شیر فلکه توپی

در مکان هایی که سیستم لوله کشی در آن به صورت خاموش روشن می باشد مانند سیستم های زمان بندی شده که نیاز است ساعت مشخصی روشن و ساعات دیگر را خاموش باشند از این نوع شیر فلکه استفاده می شود. داخل آن یک توپ وجود دارد که بخشی از آن دارای فرورفتگی است یا چرخیدن این توپ مسی لوله باز یا بسته می شود.

شیر فلکه سوزنی

این نوع از شیرفلکه ها در جایی کاربرد دارد که نیاز به بسته شدن جریان لوله نیست بلکه کنترل دقیق جریان مورد نیاز است. شیر فلکه سوزنی همانطور که از نامش پیداست دارای یه سوزن بلند و باریک است که از آن برای تنظیم میزان جریان عبوری سیال از کانال استفاده می کند.

شیر پروانه ای

شیر پروانه ای برای مسیر هایی که فشار سیالات بالا است مانند سیستم های لوله کشی صنعتی کاربرد دارد. روش کار آن به این صورت است که دیسک دایره ای شکل آن به صورت ربع دایره می چرخد و مسیر مجرا را باز یا بسته می کند.

حال که با انواع شیرفلکه ها آشنا شدید در قسمت بعد به کاربرد های آن می پردازیم.

کاربرد و عملکرد شیر فلکه ها

تا اینجا متوجه شدید که از شیرفلکه ها برای تنظیم مسیر لوله ها و ایمن نگه داشتن سیستم لوله کشی استفاده می شود اما آنها در کجا مورد استفاده می گیرند. آیا از شیر فلکه ها فقط میتوان در سیستم لوله کشی منازل استفاده کرد؟ خیر موارد استفاده آنها بسیار متنوع است که تعدادی از آنها را معرفی می کنیم.
سیستم های آبیاری : از شیرفلکه ها می توان در کشاورزی و باغ های شخصی برای کنترل و تنظیم آبیاری گیاهان استفاده کرد.
نیروگاه ها : بعضی از شیرآلات در نیروگاه های صنعتی برای هدایت آب و همچنین بخار آب مورد استفاده قرار می گیرند مانند دیگ های بخار، توربین ها و کندانسورها .
پالایشگاه ها : انواعی از شیرآلات در پالایشگاه ها برای عبور نفت و گاز استفاده می شوند. آنها در قسمت های مختلفی مثل تصفیه، تقطیر و کراکینگ نیز کاربرد دارند.

تفاوت شیرفلکه و شیرهای یکطرفه و شیرهای سوپاپ اطمینان

شیرهای قطع و وصل که در اصطلاح شیر فلکه نامیده می شوند، با شیرهای یکطرفه (ایمنی) و شیرهای سوپاپ اطمینان، تفاوت های ساختاری و عملکردی قابل توجهی دارند. شیرهای قطع و وصل به منظور کنترل جریان سیال در سیستم های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند و با باز و بسته شدن مسیر جریان، عمل قطع و وصل را انجام می دهند. در مقابل، شیرهای یکطرفه یا ایمنی، تنها اجازه عبور سیال را در یک جهت می دهند و از بازگشت جریان جلوگیری می کنند. این شیرها معمولا در سیستم هایی به کار می روند که جلوگیری از برگشت جریان امری ضروری است. شیرهای سوپاپ اطمینان نیز با مکانیسم متفاوتی عمل کرده و در فشارهای بالا به طور خودکار باز شده و از افزایش بیش از حد فشار در سیستم جلوگیری می کنند. در نتیجه، ضروری است که این سه نوع شیر را به دلیل تفاوت های عملکردی و کاربردی اساسی از یکدیگر متمایز نموده و از اشتباه در گروه بندی آنها خودداری کرد.

PN در شیر فلکه ها

PN مخفف عبارت ” Pressure Nominal ” به معنی فشار نامی در شیرآلات است. به این معنی که آن قطعه می تواند فشاری معادل عدد حک شده روی قطعه را در دمایی معین تحمل کند. به عنوان مثال روی شیر فلکه ای PN16 حک شده است که نشان می دهد آن شیرفلکه حداکثر فشاری معادل 16 بار یا پوند بر اینچ مربع را می تواند تحمل کند.(در دمای مشخص)

انتخاب PN مناسب

برای انتخاب کردن PN مناسب برای محیط لوله کشی خود باید به موارد زیر قبل از خرید توجه کنید :
● فشار سیال
● دمای سیال
● نوع سیال
● نوع شیر فلکه

کدام PN برای لوله کشی مناسب است ؟

در جدول زیر برخی از کاربرد های PN در سیستم های لوله کشی معروف آورده شده است.

نوع سیستم لوله کشی	PN مناسب برای شیر فلکه
آب آشامیدنی	PN16
سیستم بخار	PN25
فشار بالا	PN40

نکته : همیشه قبل از خرید شیرفلکه حتما به فشار کاری سیستم خود توجه کنید و شیر فلکه مناسب با فشار خود تهیه کنید. انتخاب شیر فلکه با PN مناسب از آسیب دیدن شیر و نشت سیال جلوگیری می کند.

سایز شیر فلکه DN

معمولا سایز شیر فلکه روی بدنه آن حک شده است و با DN نشان می دهند. سایز حک شده به قطر داخلی لوله ای که مناسب آن است اشاره دارد که به طور معمول بر حسب میلی متر یا اینچ است. به عنوان مثال روی شیری DN15 حک شده که نشان می دهد این شیر برای لوله ای با قطر داخلی 15 میلی متر مناسب است.

انتخاب DN یا سایز مناسب برای شیرفلکه

برای انتخاب DN مناسب باید به مواردی مانند قطر داخلی لوله، نوع سیال و حداکثر فشار مجاز توجه کرد در جدول زیر سایز مناسب شیر فلکه برای سیستم های لوله کشی را مطرح کرده ایم.

نوع سیستم لوله کشی	سایز یا DN مناسب شیر فلکه
آب آشامیدنی	15 یا 20 میلی متر
فاضلاب	50 یا 100 میلی متر
صنعتی	200 یا 300 میلی متر یا بیشتر

موارد دیگری غیر از PN و DN ممکن است روی شیرفلکه حک شده باشد مانند جنس، نوع، درجه حرارت و جهت جریان که مطلع شدن از آنها می تواند شما را از خرید این محصول مطمئن کنند.

جنس شیرفلکه

جنس شیر فلکه از مهم ترین عواملی است که هنگام خرید باید به آن توجه کرد. و این جنس باید با فشاری که سیال ایجاد می کند، نوع سیال و محیطی که شیرفلکه در آن نصب می شود سازگار باشد.
در جدول زیر رایج ترین جنس های شیرفلکه را به همراه ویژگی های آنها می توانید مشاهده کنید.

جنس	ویژگی	کاربرد
چدن	ارزان و با دوام	آب و فاضلاب
برنج	مقاوم در برابر خوردگی	آب آشامیدنی و بخار
فولاد	قوی و مقاوم در برابر خوردگی	لوله های بخار و محیط های فشار دما و فشار بالا
پلاستیک	سبک و ارزان	محیط خانگی و فشار کم و دمای پایین

نکته : انتخاب شیر با جنس مناسب باعث جلوگیری از نشتی و افزایش طول عمر شیر می شود.

عوامل موثر بر قیمت شیر فلکه ها

عوامل مختلفی از جمله جنس و مواد اولیه مورد استفاده بر قیمت شیر فلکه تاثیرگذار هستند در ادامه به بررسی این عوامل و راهنمایی کلی قبل از خرید می پردازیم.
جنس و سایز : طبیعی است شیرآلاتی که از جنس فولاد و برنج ساخته شده اند نسبت به شیرآلات پلاستیکی و همچنین آنهایی که سایز بزرگتری دارند به دلیل استفاده بیشتر مواد اولیه گران ترند.
نوع : همانطور که پیش تر اشاره کردیم شیرهای فلکه دارای انواع مختلفی هستند همچنین انواع دیگری به صورت دستی و اتوماتیک نیز وجود دارند که به دلیل پیچیدگی در ساخت قیمت متفاوتی دارند.
استاندارد : شیر فلکه هایی که از استاندارد های بین المللی مانند ISO یا API استفاده می کنند نسبت به دیگر شیرآلات بدون استاندارد، دارای روش های ساخت مطمئن تری هستند به همین دلیل قیمت بالاتری نیز دارند.
کشور سازنده : کشور های مختلفی به دلیل چندان پیچیده نبودن طراحی شیرآلات دستی به ساخت این محصول رو آورده اند. اما محصولات اروپایی و آمریکایی به دلیل محبوبیت بیشتر در جهان دارای قیمت بالاتری نسبت به محصولات آسیایی و داخلی هستند.

نکات مهم هنگام خرید شیر‌فلکه

انتخاب شیرآلات صنعتی با در نظر گرفتن استانداردها و نوع شیر بسیار حائز اهمیت است. مقاومت شیر در برابر دما و فشار کاری دستگاه از جمله پارامترهای کلیدی در انتخاب صحیح می باشد. برای مثال، در مسیر بخار، ضروری است از شیرآلاتی استفاده شود که تحمل فشار و دمای کاری سیستم را داشته باشد. عدم توجه به این نکته می تواند منجر به اختلال در عملکرد سیستم و حتی خسارات جبران ناپذیر شود. همچنین، در مواردی که دبی عبوری سیال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به جای شیر فلکه سوزنی، بهتر است از شیر فلکه کشویی استفاده شود تا اطمینان از دقت و کنترل جریان سیال حاصل شود. انتخاب صحیح شیرآلات صنعتی، تضمین کننده عملکرد بهینه و طول عمر بیشتر سیستم خواهد بود. مشورت با متخصصان در این زمینه توصیه می شود.

نتیجه گیری

کارشناسان گروه دلفان با تکیه بر دانش علمی و انتخاب دقیق محصولات بر اساس کاربرد و محل مصرف و همچنین شناخت عمیق از تولیدکنندگان معتبر، بهترین محصول را از لحاظ قیمت، کیفیت و ایمنی به شما معرفی خواهند کرد. گروه دلفان با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و باسابقه در زمینه ارزیابی و انتخاب محصولات، گزینه‌های متناسب با نیازهای شما را ارائه می‌دهد. این فرایند شامل بررسی دقیق مشخصات فنی، مطابقت با استانداردهای ملی و بین‌المللی و همچنین ارزیابی نظرات مشتریان در خصوص کیفیت و ایمنی محصول است. هدف ما ارائه محصولاتی با بالاترین سطح کیفی و مناسب‌ترین قیمت به مشتریان گرامی است. اعتماد شما سرمایه ماست.

در این مقاله سعی کردیم شما را با شیر فلکه و انواع آن آشنا کنیم در ادامه به کاربرد های آن و عوامل موثر بر قیمت این محصول پرداختیم. امیدواریم این مقاله توانسته باشد شما را برای خرید این محصول راهنمایی کند. حتما قبل از خرید به جنس و سایز شیرفلکه دقت کنید همچنین به محیطی که قرار است شیرفلکه را در آنجا نصب کنید. توجه کردن به این نکات خریدی مطمئن را برای شما به ارمغان می آورد.